Opinioni i plotë i Venecias për mandatin e Xhaçkës dhe refuzimin e Parlamentit

Shqipëri: Komisioni i Venecias nxjerr opinionin mbi Zbatimin nga Kuvendi të Vendimeve të Gjykatës Kushtetuese

Venecia, 10.12.2024. – Me kërkesë të Kryetares së Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, Komisioni Evropian për Demokracinë Përmes Ligjit (Komisioni i Venecias) ka përgatitur opinionin e tij për Zbatimin nga Kuvendi të Vendimeve të Gjykatës Kushtetuese në Shqipëri.

Në kuadër të faktit se Gjykata Kushtetuese ka anuluar dy vendime të Kuvendit për të mos shtruar çështjen e papajtueshmërisë së një prej anëtarëve të saj në atë Gjykatë, Komisioni i Venecias iu përgjigj disa pyetjeve të përgjithshme të ngritura nga Kryeparlamentari. Kuvendi i Shqipërisë pranoi natyrën detyruese të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese, por kërkoi këndvështrimin e Komisionit për përmbushjen e këtij detyrimi. Komisioni i Venecias nuk komentoi apo interpretoi vendime të veçanta të Gjykatës Kushtetuese.

Së pari, Komisioni iu përgjigj pyetjeve të mëposhtme: cilat standarde rregullojnë mandatin e një deputeti në një demokraci parlamentare përfaqësuese dhe në çfarë rrethanash një deputet mund të detyrohet të votojë në një mënyrë të caktuar? Komisioni shqyrtoi në thellësi marrëdhënien midis parimit të mandatit të lirë në një demokraci parlamentare përfaqësuese dhe karakterit detyrues të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Ai këmbënguli në detyrën e institucioneve shtetërore, përfshirë parlamentin, për të respektuar Kushtetutën dhe vendimet e Gjykatës Kushtetuese si një element kyç i shtetit të së drejtës. Një pajtueshmëri e tillë nuk duhet të kushtëzohet me votën e shumicës parlamentare. Kushtetuta mund të përjashtojë disa çështje nga vendimi parlamentar, por nëse Kushtetuta shpall kompetencën e parlamentit për të vendosur (d.m.th. për të votuar) për një çështje të caktuar, përmbajtja e një votimi të tillë duhet të përcaktohet lirisht nga secili deputet vetëm dhe nuk mund të diktohet.

Së dyti, Komisioni trajtoi standardet ndërkombëtare për papajtueshmërinë si dhe praktikën shtetërore në këtë fushë, duke përfshirë rolin e organeve legjislative dhe gjyqësore. Komisioni përkufizoi “papajtueshmërinë” si një situatë që pengon deputetët të përmbushin mandatin e tyre për shkak të konflikteve me një pozicion tjetër, publik apo privat. Normalisht, personat që zbulohen se kanë dy funksione të cilat janë të papajtueshme me njëri-tjetrin duhet të zgjedhin njërin prej tyre. Nëse nuk e bëjnë, pasoja e zakonshme është humbja e mandatit. Standardet ndërkombëtare imponojnë pak papajtueshmëri, si për shembull mes të qenit deputet dhe gjyqtarit. Në shumicën e vendeve, organet legjislative rrallëherë kanë fjalën e fundit në përcaktimin e një papajtueshmërie, por apelimi në një gjykatë të zakonshme ose kushtetuese është i mundur.

Në pyetjen nëse një Gjykatë Kushtetuese mund të krijojë norma të reja, Komisioni i Venecias iu përgjigj se krijimi i normave të reja kushtetuese i rezervohet legjislativit, ndërsa Gjykata Kushtetuese ka për detyrë interpretimin autoritativ të normave ekzistuese.

Komisioni i Venecias qëndron në dispozicion të autoriteteve shqiptare për asistencë të mëtejshme në këtë çështje.

/DRONI.al/