Pyetjet për Ramën në Këshillin e Evropës: Këtu e mbroni Kosovën por atje e izoloni me Ballkanin e Hapur

Kryeministri Edi Rama iu përgjigj pyetjeve të  përfaqësuesve të grupeve politike, pas fjalës së mbajtur në Asamblenë e Përgjithshme të Këshillit të Europës, në Strasburg

Pyetjet:

Presidenti i Asamblesë së Përgjithshme të Këshillit të Europës, Tiny Kox: Koha na ka mbaruar, por do doja t’i jepja fjalën përfaqësuesve të grupeve politike për të bërë pyetje e do t’i kërkoja Kryeministrit të flasë sa më shkurt të jetë e mundur sepse kemi shpenzuar kohën që kishim në dispozicion. 

-I nderuar Kryeministër, në emër të grupit të PPE-së, jam e tronditur. Kjo ishte mungesë respekti ndaj kësaj organizate. Raporti që ju përmendet, ishte një raport jo nga delegacioni serb ose rus, është një raport nga kjo organizate dhe ju treguat një mungesë të mirëfilltë respekti. Është miratuar nga shumica dërrmuese. Ndjesë kolegë, e dimë që ramë dakord në grupin e PPE-së se do t’ju pyesja për nismën e Ballkanit të Hapur, por është e pamundur pas fjalës suaj prej një ore duke mos folur për Shqipërinë dhe vlerat e Këshillit të Evropës, por për diçka tjetër. Kam këtu 15 vjet dhe kurrë nuk e kam përjetuar diçka të tillë!

–  Mirë se erdhët në Këshillin e Europës, zoti Kryeministër Rama. Pyetja ime lidhet me çështjet e sigurisë. Vetëm së fundmi ju morët pjesë në një ceremoni përuruese për ndërlidhjen e tubacioneve të gazit midis Greqisë dhe Bullgarisë. A e ndryshon kjo sigurinë energjetike në Europën juglindore dhe cili është opinioni juaj për të? Së dyti doja një informacion rreth sulmit kibernetik kundër Shqipërisë dhe gjithashtu edhe aktivitete të cilat mund të jenë bërë nga grupe islamike. A keni marrë mbështetjen e aleatëve tuaj të NATO-s për këtë situatë të rrezikshme?

–  Mirë se vini zoti kryeministër. Pse po synohet për një mini shengen, që është nisma e Ballkanit të Hapur, sepse ne mund t’ju ndihmojmë të gjithëve që të synoni për një shengen më të madh? Dhe tjetër, cili është roli që mund të luajë Shqipëria si model në integrimin e mëtejshëm të Ballkanit Perëndimor duke patur parasysh stabilitetin tuaj, stabilitetin e vendit tuaj dhe jam natyrisht mjaft i mbresuar sa shumë keni marrë anën e Kosovës në këtë asamble, që ka një lloj legjitimiteti. Por nga ana tjetër, zoti kryeministër i minoni në shtëpi duke mbështetur nismën e Ballkanit të hapur që kritikohet shumë nga Kosova dhe që e izolon atë? Dua një përgjigje të sinqertë.

– Mirëserdhët në asamblenë tonë. Edhe pse në këtë mënyrë të pataktë, jeni mjaft i vetëdijshëm se ne jemi tejet të vendosur që të ndihmojmë Shqipërinë dhe partnerët e tjerë të Ballkanit Perëndimor që të përmbushin kushtet për anëtarësimin në BE, a mendoni se aderimi i Shqipërisë me vlerat europiane që kërkon ky proces janë të pajtueshme me politikën e sinergjisë me aktorë si Turqia që në fakt minon të drejtat e njeriut dhe në fakt ngjall retorikën inflamatore në këtë rajon dhe që ndikon në bashkëpunim? 

Kryeministri Edi Rama: Zoti President,

Nuk jam i sigurt së paku për ata që shprehën parehatinë e tyre në raport me fjalën time, nëse e kuptuan vërtet atë për të cilën po flisja kështu që ju sugjeroj të gjithë atyre dhe të gjithë atyre që ndihen si ata, ta lexojnë dhe ta lexojnë sërish e sërish sepse do të gjejnë aty shumë qartësisht se pse jam këtu dhe se sa shumë e respektoj këtë institucion.

Megjithatë, besoj fort se një prej virtyteve të institucioneve demokratike është te jetë i përulur kur sheh nga vetja dhe për të pasur pjesën e duhur të autokritikës. Nuk i akuzova për asgjë paraardhësit tuaj, unë i kuptoj ata. Nëqoftëse do të isha një prej tyre dhe do të më ishte thënë nga një apo disa anëtarë këtu se ekziston dyshimi për trafikim të organeve njerëzore sigurisht që do të votoja siç bënë ata dhe do të bëja të njëjtin gabim që bënë ata, por jemi 11 vjet më pas, ku janë organet që u trafikuan? Nuk ka! Pra nuk është e patakt zonjë të thërrasësh këtu e tu kërkosh të gjithëve ju të ndihmojnë institucionet ndërkombëtare dhe politikën ndërkombëtare të vërë në vend besueshmërinë e vetë e të vërë në vend besimin e njerëzve tek ta. Nuk është e patakt që të ndash me ju thjesht fakte dhe mund ta imagjinoj dhe mund ta kuptoj, por në fakt i vetmi person që do të kuptoja nga ajo çfarë dëgjova është kolegia serbe. Është e tronditur, natyrisht, për Serbinë do të duhet kohë, do të duhet më shumë kohë se këdo tjetër që ta përthithë e të jetojë me të dhe së fundi të bëjë njohjen e Kosovës dhe të ndërtojë sëbashku me Kosovën një të ardhme të përbashkët në paqe. Më lini t’ju them, nuk erdha këtu për t’i munguar respekt Serbisë. Ka shumë njerëz në Shqipëri dhe në Kosovë që mendojnë se unë jam agjent serb, kështu që jam krenar, jam krenar që i shërbej së vërtetës, kur e vërteta ime është e mirë për Serbinë, në rregull, kur nuk është mirë është prapë mirë.

Unë pretendoj se jap të vërtetën e kombit tim që e përfaqësoj me krenari dhe vendoseni veten tuaj në vendin e çdo parlamentari shqiptar, në vendin e çdo të zgjedhuri shqiptar, në vendin e çdo studenti të ri jashtë që haset me këtë paragjykim të ngritur mbi lajme të rreme, që shqiptarët edhe kur luftojnë për tu çliruar nga armiqtë e tyre, trafikojnë organe njerëzore. Më lini t’ju them, një koleg i juaji, jo anëtar, ambasador këtu, ishte i shqetësuar sepse një person i zhdukur nga vendi i tij në malet shqiptare mund t’i ishin hequr organet, pse? Sepse ka dëgjuar të gjithë këtë. Kështu e vrasin besimin në të vërteten dhe institucionet, stereotipet. Kështu që më vjen keq, unë nuk tërheq asnjë fjalë nga ajo çfarë thashë. Nëse doni të zhvilloni një debat do jem i lumtur të kthehem për një debat dhe ju duhet të zhvilloni një debat për këtë dhe është përmes debatit që mund të gjeni të vërtetën. Faleminderit shumë!

Më duhet tu përgjigjem pyetjeve tani sepse kishte disa njerëz, ju lutem nuk duhet t’ju vijë keq për mua. Jo më duhet tu përgjigjem pyetjeve sepse nëqoftëse ngrihen falsin për procedurë dhe pastaj e bëjnë si në parlamentin shqiptar ku flasin dhe japin opinione, unë duhet të jap opinionet e mia.

 -Unë mund t’ju shpjegoj procedurën. Unë dua që të përgjigjeni shkurtimisht këtyre pyetjeve sepse dua t’ja jap fjalën dhe të djathtës hapësirë për të bërë pyetje sepse na ka mbaruar koha, po na mbaron koha. Kështu që vazhdoni përgjigjet, por bëjini sa më të shkurta të jetë e mundur në mënyrë që ti jap fjalën dhe disa anëtarëve të tjerë dhe në mënyrë që të përfundojmë debatin. Keni fjalën tashmë zoti kryeministër.

Kryeministri Edi Rama: E përmbylla me përgjigjen ndaj të gjitha zonjave dhe zotërinjve dhe doja të vijoja me pyetjet dhe do ti kthehem zonjës. Nuk e di nga vjen sepse nuk u prezantua. Ah, nga Greqia? Tani është kuptueshme pse është e shqetësuar. Tashmë është e kuptueshme pse ishit e shqetësuar për marrëdhënien tonë me Turqinë, por Turqia ashtu siç Greqia, ashtu siç Italia, të trija janë njësoj dhe në politikën tonë të jashtme përcaktohen si partnerë strategjikë kështu që nuk e kuptova në të vërtetë pyetjen tuaj kur vjen fjala për Shqipërinë. E kuptoj kur vjen fjala për Greqinë, ju keni problemet tuaja me Turqinë, shpresoj që t’i zgjidhni përmes dialogut e përmes drejtësisë ndërkombëtare, por kur bëhet fjalë për ne, ne nuk krahasojmë dhe nuk zgjedhim midis partnerëve tanë strategjikë e miqve sepse kemi mësuar nga e shkuara jonë, se fqinjët janë aty për të qëndruar përgjithmonë, nuk do të shkojnë askund tjetër. Edhe gjyshja ime që ishte një grua tejet e mençur, si të gjitha gjyshet më thoshte: “fqinji i lumtur është shtëpi e lumtur” dhe e kundërta është e qartë. Kështu që ne nuk kemi frikë për asgjë të keqe që mund të vijë nga Turqia, në të kundërt do të shtoja që Turqia është shumë e rëndësishme për sigurinë dhe stabilitetin e Europës. Pa Turqinë kriza e refugjateve e 2015 do të ishte kthyer në një krizë apokaliptike, apokaliptike për vendet më të forta, më të fuqishme të Europës. Ishte Turqia që në fakt qëndroi në portat e Europës dhe bëri atë çfarë bëri.

Për ta përmbyllur me këtë dua të shtoj se unë kam nderin të njoh me privilegjin, të konsideroj veten si mik të të dyve, presidentit Erdoğan dhe kryeministrit Mitsotakis. Mendoj se janë njerëzit më të mirë në vendin e duhur për ta zgjidhur këtë gjë, ashtu siç do të thoshte Charles de Gaulle: “Burri me burrin”, dhe këtë dëshiroj unë për më të mirën e Turqisë dhe më të mirën e Greqisë sepse as Greqia nuk do të ikë, as Turqia nuk do të ikë.

Kryeministri Edi Rama: Çfarë është kjo? Unë mendova që vetëm parlamenti shqiptar i ka këto lloj problemesh që kështu më duket vetja si në shtëpi.

Presidenti i Asamblesë: Ndjesë zotëri por do t’iu kërkoja të flisnit sa më shkurtimisht sepse anëtarët tanë kanë vetëm 30 sekonda.

Kryeministri Edi Rama: Po bëj më të mirën për të respektuar dhe për të nderuar këtë Asamble dhe për t’iu përgjigjur gjithkujt. Nëse doni, mund të ndalem këtu sepse unë  e përfundova punën time këtu. erdha, bëra atë për të cilën erdha të bëj. Në momentin kur më pyetën, dua t’u përgjigjem, dikujt tjetër, nuk e di se nga ishte, që pyeti “Pse na duhet Ballkani i Hapur” ndërkohë që kemi Procesin e Berlinit, i them që ato nuk e përjashtojnë njëri-tjetrin.  Ballkani i Hapur nuk do të ekzistonte pa Procesin e Berlinit dhe Procesi i Berlinit nuk mund të zbatohet pa Ballkanin e Hapur.

Sa për ta ditur, në këtë pikë kam të njëjtën mendim me Presidentin serb Alexander Vuçiç dhe nuk kam të njëjtin mendim me kryeministrin kosovar, zotin Albin Kurti.

Kështu funksionon. Ka të bëjë me bindjen dhe me të vërtetën, nuk ka të bëjë me ngjyrat apo skuadrat.

Sa i përket të qenit model, nuk e kuptova ku e kishit fjalën. Cili është modeli i Shqipërisë? Modeli i Shqipërisë janë mendjet e ndritura shqiptare të rilindjes sonë, e të gjithë shqiptarët që punojnë fort në Shqipëri dhe mbarë Europën, të cilët nuk e meritojnë stigmën dhe stereotipin që përsëritet kaq lehtësisht kur vjen fjala për Shqipërinë dhe shqiptarët, për shkak të një 0,0 diçka prej tyre që merren me gjëra të tjera. Nuk duan të bëhemi dikush tjetër, nuk duam të jemi dikush tjetër. Jemi shumë krenarë që jemi shqiptarë dhe jemi shumë të prirur të bëjmë gjithçka mundemi, në mënyrë që fëmijët tanë të jenë krenarë për ne.

Sa i takon pyetjes të sulmit kibernetik. Po, ishte një sulm kibernetik i organizuar dhe i sponsorizuar nga Republika Islamike e Iranit, mbështetur, jo në atë çka ne mendojmë, por mbështetur në ekspertizë dhe në një hetim të thelluar e tërësor nga agjencitë më të mira, nga ekipi i inteligjencës kundër kërcënimeve i Microsoft dhe agjenci të tjera amerikane dhe europiane.

Ky konkluzion është bërë mbështetur në fakte dhe për ta përmbyllur dua t’iu them se kurrë e në asnjë mënyrë nuk do guxoja të vija këtu apo të shkoja kudo tjetër e të flisja me hamendësimeve apo me fantazi. Ju fola nga podiumi bazuar në fakte dhe do dëshiroja shumë që ju ta ndreqnit, që ky gabim tragjik që u bë në atë kohë, në mirëbesim, pa asnjë dyshim në mirëbesim, nuk akuzova askënd për konspiracion, por që u bë në mirëbesim, të mos shndërrohet në mëkatin e gjithëhershëm e të pafalshëm të Këshillit të Europës.

Presidenti i Asamblesë: Faleminderit zoti kryeministër. Do të marr edhe tre pyetje të tjera dhe më pas do të keni edhe pak minuta për t’u përgjigjur dhe pastaj do ta përmbyll debatin sepse po na mbaron koha. Kemi pyetjet që do të bëhen tashmë nga kolegët. Ata mund të prezantohen, emër, mbiemër dhe vendi nga vijnë, siç u bë dhe me pyetjet e mëparshme.

Ukraina: Kryeministër, së pari shoh shumë emocione në këtë sallë tani. Dua që të gjithë të qetësohemi. Mendoj se është shumë e rëndësishme për ne si botë e lirë që të jemi të bashkuar e të mos argumentojmë me njëri-tjetrin. Dua, po ashtu, të falenderoj Shqipërinë për mbështetjen për Ukrainën edhe në Kombet e Bashkuara. Në fakt, vuajmë nga i njëjti kërcënim. Ne vuajmë nga i njëjti kërcënim në Odesa nga sulmi kibernetik iranian. Çfarë duhet bërë me sistemin e sigurisë botëror? Kombet e Bashkuara nuk funksionojnë dhe a duhet të përjashtohet Rusia nga Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara?

Rumania: Kryeministër, asnjë ndryshim nga qëndrimi mbështetës i vendit tim për anëtarësimin nw BE të Shqipërisë mbështetur në kritere. Diskutimet dypalëshe që ne kemi patur përgjatë viteve për një çështje specifike dhe së dyti, kjo është hera parë që unë e përmend, kriteri i sundimit të ligjit për anëtarësimin në BE, pra përkthimi historik të një simboli histori për marrëveshjen tonë, që është Casa Iorga nga Saranda, që vërteton që Mbreti Zog i Shqipërisë, në shenjë mirënjohjeje ia ofroi një rumuni të shkëlqyer që hartoi historinë shqiptare, që u përdor nga delegacioni shqiptar në  Konferencën për Paqe në Londër, ku u sigurua pavarësia. A keni ndonjë informacion për këtë kthim prone?

France: Zoti kryeministër, edhe në qoftë se është e vërtetë që sa i përket aspektit tregtar, Shqipëria nuk varet nga Rusia si dhe kur vjen fjala për energji, ju thatë që lufta në Ukrainë duhet të kihet kujdes të mos transferohet në Ballkan sepse, sic e thatë, është hallka më e dobët e zinxhirit. Duke patur parasysh perspektivën europiane në Ballkan, a mund të na thoni se si e analizoni faktorët destabilizues sot në rajon?

Zvicër: Të gjithë ne duam të kemi bashkëpunimin më të mirë midis vendeve këtu në Këshillin e Europës, por mendoj për Komitetin e çështjeve ligjore dhe në fakt, më vjen shumë keq që ju keni vënë në diskutim të gjithë punën që është bërë asokohe nga Dick Marty që ka qenë raportuesi, i cili ka pasur reputacionin më të lartë dhe gjithashtu edhe reputacionin e kësaj salle. Mendoni që kjo është mënyra më e mirë për të vepruar dhe punuar me këtë institucion? Mbi të gjitha, ju folët për ngritjen e dhomave të specializuara të Kosovës, të cilat janë organizëm i pavarur. Ju thatë rrëzoni akuzat. Pse e bëtë këtë, zoti kryeministër, pasi ju e dini që këto janë procedura të pavarura? Ne thjesht kemi përgatitur një raport, nuk kemi bërë hetim penal. Tashmë po zhvillohen procedura juridike të pavarura. Pse doni që një asamble si e jona të ndërhyjë në procedura ligjore, ndërkohë që ju e dini që jemi këtu në tempullin e sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut? Nuk mund të jetë roli ynë për të shkuar përtej kësaj.

Presidenti i Asamblesë: Zoti kryeministër, na kanë mbetur edhe 5 minuta duke qenë se kemi një orar mjaft të ngjeshur për pjesën tjetër të ditës. Ndaj, dua të kombinoj përgjigjet në këto 5 minuta dhe më pas më duhet ta përmbyll këtë debat kaq interesant.

Kryeministri Edi Rama: Do ta nis në këtë rast duke iu përgjigjur zotërisë. Do të doja t’iu thoja se me shumë mirësjellje, presidenti më kërkoi të mos i referohesha zotit Dick Marty me emër në fjalën time. Unë nuk e përmenda. Pas diskutimin që patëm në drekë ku mu kërkua të mos i referohesh zotit Dick Marty. Në qoftë se ju vazhdoni të më thoni se ajo çfarë thashë këtu është një kërkesë që ua paraqes ju, nuk mund të më thoni që po ju kërkoj të pengoni drejtësinë apo të ndërhyni në një proces gjyqësor. Ose nuk e keni kuptuar atë që po them ose qëllimisht nuk doni ta kuptoni atë çfarë thashë.

Në deklaratën time isha shumë i qartë. Thashë se ka një problem serioz. Çështja serioze e trafikimit të organeve njerëzore. Ky është një problem vërtetë serioz, por kjo nuk ka aspak të bëjë me procedurën gjyqësore të cilës ju i referoheni. Pse e them këtë? Sepse në akt-akuzë nuk ka asnjë fjalë, aspak të trafikimit të organeve dhe në fakt, dhomat të cilave iu referua po trajtojnë një çështje krejt të ndryshme.

Pra, kjo akuzë shumë shumë e rëndë, kjo akuzë e turpshme, akuza për trafikim të organeve njerëzore është një akuzë që i ka bërë të gjithë këtu bashkë në solidaritet. Është shumë e kuptueshme sepse kur dëgjon diçka kaq të tmerrshme, kur dëgjon një krim kaq mizor natyrisht që duhet të hetosh dhe kjo është ajo që çoi në ngritjen e dhomave për të cilat fola. Por tashmë dhomat nuk po merren me çështjen e trafikimit të organeve njerëzore sepse është diçka që nuk ekziston, nuk ka asgjë për të hetuar aty dhe kjo është arsyeja pse po ju kthehem ju, që dhomat në fakt, po bëjnë diçka ndryshe, nuk po hetojnë trafikimin e organeve njerëzore. Unë nuk thashë asgjë për këto dhoma, nuk thashë që duhet të shpërbëhen. Nuk është ajo për të cilën erdha të flas këtu, nuk po flas për ndërhyrje në asnjë lloj procesi gjyqësor. Edhe shqiptarët e kuptojnë këtë gjë, që nuk mund të ndërhysh në procedura gjyqësore.

Tashmë dua të jem kristal i qartë për këtë gjë, në qoftë se e shihni objektivisht këtë gjë, nëse ju vetë do ktheheshit të lexonit objektivisht raportin, atëherë do kuptonit pse jam këtu. Unë kuptoj, sigurisht, që njerëzit ndjejnë solidaritet me anëtarët e Asamblesë Parlamentare, e kuptoj ndjesinë, por më lini të jem i qartë; kurrë nuk thashë as nuk e kam menduar, qoftë edhe për një sekondë se ka ndonjë lloj konspiracioni. Ka qenë një gabim tragjik i bërë në mirëbesim, por në demokraci gabimet tragjike ndreqen. Na duhet të jemi të përulur mjaftueshëm për të pranuar që është bërë një gabim. Jo për t’u përgjigjur, për ta parë objektivisht që është një gabim dhe për ta pranuar me modesti, me përulësi.

Duke iu përgjigjur zotërinjve të tjerë, e di që nuk kemi shumë kohë, por ajo që dua të them është kjo; kur flas për Ballkanin, në qoftë se shikon stabilitetin e solidaritetin në mbarë Europën, shikoni se Ballkani është zona më e brishtë. Gjithashtu, ky është rasti edhe kur sheh qëndrimin që kanë ndërmarrë agresorët ndaj Ukrainës sot sepse brenda Ballkanit ka hapësira ku Vladimirovic ka një ndikim të caktuar; Republika Serbske, Serbia në një shkallë të caktuar gjithashtu dhe pjesë të tjera në vende të tjera. I vetmi përjashtim këtu është Shqipëria dhe Kosova. Pse? Sepse në Shqipëri dhe Kosovë, Rusia nuk ka asnjë ndikim.

Kjo është situata. Ne e dimë që ka mosdakordësi të thella me Serbinë dhe natyrisht edhe pse them se Presidenti i Serbisë, është miku im, do të vazhdoj ta them këtu ashtu si e kam thënë edhe në organizma të tjera, të skenës ndërkombëtare, që fakti është që nuk duhet të ushtrojmë trysni të Skajshme mbi Serbinë kur vjen fjala për sanksionet. Së pari, Serbia nuk u mbijeton dot sanksioneve dhe së dyti, na duhet të tregohemi të kujdesshëm sepse nuk duam të përfundojmë në një situatë ku ta hedhim Serbinë në krahët e Vladimir Putin, se ka njerëz në Serbi që e admirojnë atë. Nuk duam që ta hedhim tutje Serbinë duke ekzagjeruar me trysninë e sanksioneve.

Së fundi, t’i përgjigjem pak përfaqësuesit ukrainas. E lashë në fund, si ëmbëlsira për në fund. Miku im, jam shumë i lumtur që kam sjellë disa emocione këtu. Keni nevojë për to. Jo ju si ukrainas, por ju si Këshill i Europës dhe në të njëjtën kohë, unë jam Kryeministri i Shqipërisë, jam një metër e 98 cm, por jam i qartë për madhësinë e vendit tim.

Nuk mendoj se Shqipëria mund të ketë kapacitetin e as pretendimin për t’i thënë botës atë çka bota duhet të bëjë. Një tjetër gjë mjaft e mirë të qenit Kryeministër i një vendi të vogël është që nuk merr dot vendime të rëndësishme për botën, thjesht i ndjek. Ne jemi mjaft të angazhuar ndaj rrugëtimit tonë drejt Bashkimit Europian, ndaj Aleancës perëndimore, NATO-s, jemi vendi më pro-europian në Europë, mbështetur në anketat e Bashkimit Europian, jemi më pro-amerikanë sesa teksanët, kështu që jemi në rregull me gjithçka që bëjnë këta të mëdhenjtë kur bëhet fjalë për këtë panoramën e madhe.

Nuk i takon Shqipërisë të thotë nëse Rusia duhet të përjashtohet apo të përfshihet. Por nëse doni ta përjashtoni Rusinë, ne jemi të lumtur ta përjashtojmë. Nëse doni ta mbani, ne e mbajmë. Nuk na takon ne. Nuk jemi ne që e sundojmë botën. Ne duam që Shqipëria të respektohet plotësisht. Që shqiptarët të respektohen plotësisht dhe duam që rajoni ynë të begatohet duke punuar krah për krah me Serbinë dhe duke u siguruar që mosmarrëveshjet, mosdakordësitë tona të mos jenë arsye për të çelur konflikte të reja, por në të njëjtën kohë, duke i lënë të gjithë të kuptojnë se cilësia e demokracisë nuk ka të bëjë me sa bie dakord me tjetrin, po sesa në mënyrë të hijshme, nuk bie dakord. Nëse nuk bie dakord në mënyrë të hijshme, atëherë gjithçka shkon mirë dhe duhet ta dini të gjithë besoj se shumica prej jush janë të martuar.

Fjala e Kryeministrit Edi Rama në Asamblenë e Përgjithshme të Këshillit të Europës:

Jam shumë mirënjohës për mundësinë për t’iu drejtuar kësaj Asambleje sot për një çështje thelbësore të së vërtetës dhe drejtësisë që na kërkon të reflektojmë dhe të veprojmë së bashku.

Unë përfaqësoj Shqipërinë, por nuk kam ardhur këtu të flas kryesisht për Shqipërinë, edhe pse tema e shqetësimit që dua të ndaj me ju lidhet me Shqipërinë si trupi me shpirtin. Megjithatë, ia vlen të nisim me Shqipërinë duke qenë se ajo çka do të them ka lidhje me çështjen e marrëdhënies së një vendi me të shkuarën e vet dhe me ndikimin që kjo mund të ketë në zhvillimin e tij në të ardhmen.

Po kështu, lidhet me raportet midis shteteve në Ballkan e përtej dhe mbi rolin që Europa dhe institucionet europiane luajnë për mënyrën se si i zhvillojnë këto marrëdhënie.

Ta kthesh një histori konflikti në një histori bashkëpunimi kërkon jo vetëm guxim prej udhëheqësve, vullnet të mirë mes qytetarëve dhe besim midis shteteve, por po kështu një besim të bashkë-ndarë te institucioneve ndërkombëtare.

Në fakt, marrëdhëniet tona me njëri-tjetrin ndërmjetësohen nga marrëdhënia jonë me institucionet europiane e nëse institucione të tilla dështojnë të sigurojnë drejtësi, humbja për të gjithë ne është po aq e madhe sa dëmi që i shkaktohet çdo viktime të vetme të gabimeve të tyre. Dëmi shkon shumë larg, përtej shumatores së tragjedive individuale. Është dëm për gjithë bashkësinë tonë të popujve dhe kombeve, një goditje ndaj të gjitha përpjekjeve tona për të kthyer një faqe të errët të historisë sonë në mënyrë që të shkruajmë një më të ndritshme.

Në qoftë se institucionet dështojnë, kjo goditje mund të jetë fatale!

Për ju, lufta është një kujtim i largët. Për ne, një plagë që ende dhemb teksa rrekemi ta shërojmë. Sërish, pavarësisht përvojave tona të ndryshme me luftën, nën ombrellën e madhe të këtij institucioni, i cili e përcakton veten si organizata udhëheqëse në kontinent për të drejtat e njeriut, kujtesa historike nuk mund të merret lehtë. Faktet kurrë nuk duhet të cënohen nga lojërat e pushtetit dhe zgjidhjet duhet kahera t’i qëndrojnë testit të së ardhmes.

Në dekadat e fundit, siç e dini, institucionet ndërkombëtare kanë qenë një faktor thelbësor në ndërmjetësimin e konflikteve në Ballkan. Ashtu si të gjitha shtetet e tjera në rajon, Shqipëria vijon të ndërtojë të ardhmen, ndërsa lufton me trashëgiminë e së shkuarës, të zhvillojë institucione demokratike ndërkohë që përndiqet ende nga fantazmat e autoritarizmit, vijon të ndërtojë marrëdhënie solide me fqinjët e saj, përfshirë Serbinë e cila jo shumë kohë më parë konsiderohej armik për vdekje, por tashmë është një partner i rëndësishëm me nismën tonë strategjike të Ballkanit të Hapur.

Për ata që hyjnë në kontakt për herë të parë me rajonin është e vështirë tu shpjegosh se pse Europa për ne është më shumë sesa një projekt institucional, është projekt ekzistencial. Asnjëherë më parë historia nuk është treguar e mirë me ne, kurrë nuk kemi qenë në gjendje të zgjedhim vetë se ku donim të përkisnim, të tjerët vendosnin për ne. Vendosnin perandoritë, vendosnin regjimet dhe ideologjitë që na mbajtën të kyçur larg Europës, në një vend që vetëquhej “fanari ndriçues anti-imperialist” në botë, por që në fakt ishte një vrimë e zeze në zemër të Europës.

Vetëm tri dekada më parë, ne patëm mundësi të ndryshonim lirisht rrjedhën e fatit tonë dhe t’i kthenim sytë nga horizonti i Europës. Besimi i Shqipërisë në fatin e saj europian është spiranca jonë drejt së ardhmes. Pavarësisht se ç’shtrëngata apo mjegulla has Europa, shqiptarët në tërësi, nuk mund të përfytyrojnë asgjë tjetër përveçse të ndajnë këtë rrugëtim edhe nëse rezulton të jetë një rrugëtim i trazuar.

Ja pse ne vazhdojmë të ushqejmë shpresë në brezat e rinj, duke e ditur se sa më shumë një krizë si kjo aktualja godet gjithë Europën, aq më e lehtë është për forcat e frikës të kërcënojnë burimet e shpresës.

Megjithatë është veçanërisht në momente si kjo, ku e ardhmja lihet edhe njëherë në mëshirë të së shkuarës dhe politikanë mendjengushtë janë të gatshëm ta shfrytëzojnë të shkuarën për të qetësuar frikërat e qytetarëve të tyre për të ardhmen, që çështjet e së vërtetës dhe drejtësisë ridalin në pah.

Është në të tilla momente që besimi në institucionet ndërkombëtare duhet rivënë në vend dhe duhet forcuar. Është në të tilla momente që shtetet e vogla nuk duhen braktisur, në mënyrë që shtetet e mëdha të mos kërcënohen nga rezultati i shumatores së mllefit të mbledhur prej tyre.

Në këto tri dekada të gjata, nëse kemi mësuar diçka është se demokracia është gjithnjë një proces në ndërtim dhe jo një ndërtesë e përfunduar sepse asgjë që nuk arrijmë, nuk është e plotë dhe as nuk është e pakthyeshme dhe asgjë nuk e vërteton këtë argument më mirë sesa agresioni aktual i Rusisë kundër Ukrainës dhe lufta që vijoi në Europë vetëm pak orë larg prej këtej.

Ai vend po përndiqet edhe njëherë nga e shkuara dhe është një tjetër kujtesë e gjallë, për ata prej nesh që ende përndiqen nga e shkuara e tyre se sa lehtësisht mund të manipulohet e të shfrytëzohet historia nga forca të errëta.

Në Ballkan, ne vijojmë të jemi dhimbshëm të vetëdijshëm për këtë. Nisma jonë e re Ballkani i Hapur është një përpjekje për të realizuar së brendshmi aspiratat dhe objektivat e Procesit të ngrirë të Berlinit pa asnjë vonesë, pa asnjë ngurrim, në një mënyrë që pasqyron vullnetin dhe vendosmërinë tonë.

Është një përpjekje për t’i vënë idealet e integrimit europian në dispozicion të paqes dhe bashkëpunimit përmes lirisë së lëvizjes së njerëzve, mallrave, kapitaleve, shërbimeve, përmes kulturës, arteve dhe zejeve, përmes nismave të përbashkëta politike dhe duke bashkuar forcat përballë krizave që janë më të mëdha se ne, përmes rezultateve konkrete që mund tu dëshmojmë qytetarëve tanë se sa e pa kuptim është tu rrimë pas fantazmave të së shkuarës, në një botë ku kufijtë janë gjithnjë e më tepër porozë.

Kështu duam ta shohim ne Ballkanin, jo më një fuçi baruti e Europës, por një model bashkëjetese paqësore. Jo më një peng të së shkuarës, por shembull se si mund të ndërtohet një e ardhme e përbashkët. Megjithatë, mënyra se si merremi me të shkuarën është thelbësore që e gjitha kjo të jetë e mundur.

E shkuara nuk është një faqe që mund të shuhet e tëra. Si e thërrasim këtë të shkuar? Çfarë historish rrëfejmë? Cilat të vërteta zgjedhim të vëmë në dukje? Si mendojmë se jemi e si të tjerët na perceptojnë, kanë vlerë jo vetëm për të kuptuar se kush jemi por edhe për të kuptuar si të angazhohemi me botën, kë të ndjekim, kë të besojmë, kë të bëjmë mik?

Këtu vij tek çështja kryesore që doja të ngrija me ju sot dhe arsyen përse ka rëndësi, jo vetëm për ata që janë të prekur drejtpërdrejtë, por për të gjithë ne, për aftësinë e qytetarëve për të ruajtur besimin tek politika, tek paqja afatgjatë dhe te institucionet ndërkombëtare.

Zonja dhe zotërinj, ka kombe në historinë botës që jetojnë gjatë gjithë jetës së tyre kolektive duke mbrojtur me guxim lirinë e tyre, të rrethuar nga dhuna, gënjeshtrat dhe hipokrizia e një bashkërisë ndërkombëtare qëndron mënjanë e bën sehir ndërkohë që ata torturohen deri në nënshtrim. Ata shpresojnë të rezistojnë për aq kohë sa munden e për aq kohë sa bota të gjejë ndërgjegje.

Ky është rasti i një kombi ukrainas tani e ky ishte rasti I kombit të Kosovës tani, disa dekada më parë. Nuk ka dyshim që të gjithë keni vënë re se sa i zellshëm është rezidenti aktual i Kremlinit për të hequr paralele midis Krimesë dhe Kosovës. Nuk është aspak një përpjekje e pamendët edhe pse provat nuk e mbështesin në kurrfarë mënyre këtë spekulim. Nuk ka asnjë paralele midis Kosovës dhe Krimesë edhe pse ka një të tillë mes Kosovës dhe Ukrainës, e meqë ra fjala, a nuk do të ishte një mrekulli nëse ju këtu në këtë Këshill të nderuar, të nisnit tu mësonit edhe të tjera organizmave institucionale të politikës ndërkombëtare ta shqiptojnë e ta shkruajnë Kosovën me emrin e vet të vërtetë e zyrtar, Kosova! jo Kosovo, Republika e Kosovës. Kurrë nuk është vonë për të bërë gjënë e duhur.

E për t’iu kthyer analogjive, ka një analogji edhe më të fortë midis Carit që ulet në fronin e Kremlinit e ditëve tona dhe “kasapit”, që mbante pozicionin e komandantit të përgjithshëm të Serbisë gjatë luftës në Kosovë. Janë dy kombe me të drejtën për të jetuar të lirë, në tokën e tyre, me gjuhën e tyre, me historinë, kulturën e tyre, të përndjekur nga të njëjtët demonë të së shkuarës, maskuar si operacione të posaçme ushtarake dhe ka dy tiranë të dëshpëruar. Një i vdekur e tjetri që luan me vdekjen, duke iu qepur vizioneve të madhështisë së të shkuarës për të manipuluar vetë qytetarët e vetë në një nënshtrim vdekjeprurës. Do t’iu kursej mësimet e historisë pasi në fund të fundit lloji i historisë që po përmendim këtu, zor se është histori. Është një kujtesë e gjallë tek të gjithë europianët. Të gjithëve iu kujtohet ndikimi shkatërrues i shpërbërjes së Jugosllavisë në fund të luftës së ftohtë. Të gjithëve ju kujtohet se si Ballkani Perëndimor, cepi më varfër e më shpërthyes i Europës, luftonte e përpëlitej mes jetës e vdekjes. Te gjithëve iu kujtohet se si dekada tensioni brenda një rajoni të përçarë thellësisht nga etnia, feja, ideologjitë kulminoi në lindjen e 7 vendeve të pavaruara. E të gjithëve ju kujtohet procesi i brishtë i paqes që vijoi, një proces që ashtu siç ngjarjet e fundit në Ukrainë vazhdojnë të na mësojnë çdo ditë, do të ishte marrëzi të merrej i mirëqenë.

Do t’i përqendroj komentet e mia vetëm në një aspekt të kësaj tragjedie njerëzore. Tek kapitulli i fundit i shpërbërjes së Jugosllavisë, konflikti humanitar në Kosovë.

Dekada represioni të ashpër, të përhapur e të mirë dokumentuar, një operacion i qëllimtë, barbar ushtarak i spastrimit etnik i kryer nga Slobodan Millosheviç, solli si rezultat zhvendosjen e qindra mijëra civilëve, gjysmë milioni vetëm në Shqipërinë e vogël, mijëra vdiqën. Rreth 20 000 gra u përdhunuan dhe këto janë të dhëna zyrtare nga organizatat ndërkombëtare. Ndërkohë që flasim rreth 1600 persona janë ende të zhdukur. Të gjallët kërkojnë ende të dashurit e tyre. Të vdekurit nuk e kanë gjetur ende paqen e varrit.

E gjitha përshkallëzoi për dekada të tëra nën hundën e bashkësisë ndërkombëtare. U deshën vite  shtypjeje, e privimesh që bota të gjente parimet morale e të vepronte në përputhje me to, por ndodhi. Falë Zotit ndodhi në 1999. Britma e sprasme e Kosovës, e dëshpërimit nuk mund të shpërfillej më. Beteja e saj për mbijetesë ngjalli keqardhjen botërore dhe valët biblike njerëzore që i iknin kasaphanës, vunë në lëvizje botën demokratike me një reagim të vendosur. Komuniteti ndërkombëtar mori përgjegjësinë dhe erdhi në ndihmë. Ndërhyrja  e parë e plotë ushtarake e NATO-s në tokën europiane njohu luftën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, që solli si rezultat pavarësinë e vendit pak vite më pas. Drejtësia u vu në vend, dinjiteti u rivendos. Mund të niste pajtimi ose të paktën kështu dukej.

Lufta është punë e shëmtuar, është në natyrën e saj që dikush të presupozojë se ka simetri luftëtarësh e të presupozojë se të dyja palët kanë shkaktuar dëme, por lufta në Kosovë nuk ishte një luftë e zakonshme, ishte një shfaqej e përgjakshme e një diktature ultra nacionaliste në kërthizë të Europës. Ishte një tubim i ndërgjegjes së perëndimit demokratik, ishte një thirrje e dëshpëruar nga zemra e Europës për të shpaguar integritetin e bashkësisë ndërkombëtare pas dekadash shpërfillje të vuajtjes së miliona civilëve në mbarë botën. Perëndimi u ngrit në lartësinë e sfidës. Bashkësia ndërkombëtare e gjeti ndërgjegjen e vet, Europa gjeti busullën e saj morale e megjithatë jo shumë më pas, kjo busull humbi. Humbi pikërisht në këtë ndërtesë.

Të njëjtat institucione ndërkombëtarë që sollën fundin e luftës në Jugosllavi dhe i dhanë Kosovës të drejtën e lirisë, të paqes, të dinjitetit minuan vetë veprimet e tyre, vetë parimet e tyre. Ata jo vetëm përfunduan duke vëne në pikëpyetje motivet dhe integritetin e luftës për liri të Kosovës, por gjithashtu përmes veprimeve të tyre, presupozuan e hamendësuar se kurrë nuk kishte pasur një të tillë. Si ndodhi një gjë e tillë?

Do t’iu kursej spekulimet pa interes. Këtu janë faktet.

Më pak se një dekadë pas ndërhyrjes së NATOS- në vitin 2008, Carla del Ponte, ish- kryeprokurore e Gjykatës Ndërkombëtarë Penale për Ish Jugosllavinë, botoi një libër kujtimesh titulluar “Zonja Prokurore”. Në këtë libër zonja del Ponte pretendonte se krime të tmerrshme ishin kryer nga drejtuesit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, përfshirë mbi të gjitha, trafikimin e organeve njerëzore. Libri natyrshëm shkaktoi valë tronditjeje në mbarë botën dhe kjo akuzë zuri faqet e para nga Europa në Australi. Pavarësisht faktit, akuzat u mohuan kategorikisht në Kosovë. Pyetja më misterioze e të gjithave ishte: çfarë e ndaloi një prokurore të pushtetshme që punonte me një mandat shumë të fortë i cili ishte dhënë nga Këshilli i Sigurimit të Kombeve të Bashkuara për të hetuar më tej. Hetimet e saj për çështjen, përfshi dhe në Shqipëri në vitin 2004 kishin dalë me rezultate jo bindëse për të thënë më të paktën, por si vazhduan të mbeteshin këto akuza? Edhe një herë, nuk do të angazhohem në spekulime në përgjigje por pyetjet e ngritura në librin me kujtime të Del Pontes, pa gjejeni, ishin kaq interesante sa tërhoqën vëmendjen e njerëzve të Vladimir Vladimoviç Putinit këtu në këtë Këshill. Një njeri i tillë që quhej Konstantin Kosachev, kreu i delegacionit rus në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Europës, në vitin 2008 paraqiti një mocion për të gjithë paraardhësit tuaj dhe dëgjoni titullin: “Trajtim çnjerëzor i njerëzve dhe trafikim i paligjshëm i organeve njerëzore në Kosovo”. Kështu e quajnë pushtuesit Kosovo. Kosachevi vetë, një parlamentar që përfaqësonte partinë Rusia e Bashkuar, partia e Putinit për ata që nuk e njohin, u përballë më vonë me sanksione nga SHBA dhe nga BE. Natyrisht jo për ndonjë vepër të mirë, por ndërkohë që ky njeri ra, puna e tij mbeti dhe vazhdoi përmes Këshillit të Europës dhe jo vetëm vazhdoi, por u ngrit në një nivel më tej.

Mocioni i tij u mor nga ky organizëm i nderuar, i cili bekoi një ekip për të përgatitur një raport që pretendoi se kreu kërkime të pavarura në rajon midis 2008-ës dhe 2010-ës në emër të këtij organizimi vet të Asamblesë Parlamentare te Këshillit të Europës.

Diplomatët serb më vonë u mburrën se si ky raport mbështetej gjerësisht te dosjet që ishin paraqitur nga prokurorët serb për krime lufte, por nuk dua të spekuloj më tej lidhur me këtë. Ajo çfarë ka rëndësi këtu është që raporti përmendte me emër drejtues të lartë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe i akuzonte për kryerjen e krimeve të tmerrshme përfshi trafikimin e organeve gjatë dhe pas luftës në 1998-ën, 1999-ën.

Ndërkohë që raporti nuk prodhoi as atëherë e as në kohët më pas, meqë ra fjala që ta dini, delegacioni shqiptar atëherë këtu i pranishëm, nuk e pengoi këtë dhe megjithëse nuk pati asnjë provë, nga ato që autorët pretenduan se kishin përftuar gjatë hetimit u miratuan në tërësinë vet dhe fjalë për fjalë në një rezolutë të kësaj asambleje në janar të 2011-ës.

Jam këtu sot në 2022, dhe ka një arsye për këtë,  jo sepse unë dhe ne në Shqipëri e zbuluam sot që ky ishte lajmi më i tmerrshëm i rremë i shpërndarë përmes vet duarve të nderuara të Këshillit të Europës, por sepse pritëm me durim derisa pamë akuzën zyrtare, së cilës do t’i kthehem më vonë. Kështu që shpresoj të kuptoni seriozitetin e të gjithë kësaj.

Më lini ta përsëris, pretendime tërësisht të pavërtetuara të një ish prokuroreje të përgjithshme në kërkim të shitjeve të mëdha të librit të saj, e dimë se çfarë ndodh me njerëzit që largohen nga detyra dhe që hartojnë kujtimet e tyre, çoi në një mocion i paraqitur nga një parlamentar i partisë Rusia e Bashkuar që u shndërrua në një raport të Këshillit të Europës, mbështetur në burime tejet të dyshimta që më pas u shndërrua në një rezolutë të kësaj asambleje parlamentare dhe që çoi më pas në krijimin e dhomave të specializuara të Kosovës, për të gjykuar personat e dyshuar për trafikim të organeve njerëzore ndërkohë që luftonin luftën e tyre për liri.

Një prej romaneve më të njohura të letërsisë shqiptare, por edhe europiane, “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur” nga Ismail Kadare, rrëfen një histori të një përfaqësuesi i shtetit italian që vizitonte një fshat në Shqipërinë e pasluftës në kërkim të trupave të ushtarëve italianë që pretendohej se ishin vrarë gjatë luftës së dytë botërore. Në rastin tone, realiteti tejkalon fantazinë.

Një përfaqësi e një prej institucioneve më të respektuara europiane, Këshillit të Europës, viziton vende të caktuara në fshatrat e thella shqiptare në kërkim të klinikave të specializuara ku presupozohet se ka ndodhur heqja e organeve njerëzore.

Raporti përqendrohet, i vendos një theks të veçantë, e dëgjoni këtë, te një vend specifik mjekësor, një “Shtëpi e verdhë” në Shqipërinë e Veriut ku ishin përqendruar, sipas pretendimeve, operacionet. Kjo shtëpi, që nuk është aspak e verdhë, megjithatë këto janë të gjitha sajesa të kësaj fantazie, në fakt nuk është klinikë. Është një ndërtesë guri e zhveshur e një familjeje të varfër shqiptare. Çdokush prej jush mund të shkojë ta vizitojë. Në çdo kohë. Është një prej të shumtave në këto zona të thella që janë pak a shumë të njëjta. Vetë fshati që ndodhet në një zonë shumë të largët në veri të Shqipërisë që aso kohe, dëgjojeni, ishte i izoluar nga furnizimi me energji elektrike dhe me ujë të pijshëm, si edhe nga rrugët e asfaltuara nuk është saktësisht vendi ideal për ndërhyrje të këtij lloj kompleksiteti e sofistikimi si heqja e organeve. Imagjinojeni. Ju kërkoj ndjesë që po ju ftoj në këtë përfytyrim të tmerrshëm. Po imagjinojeni të heqësh organe pa energji elektrike, pa ujë e pa rrugë transporti e lërë më pas, pajisjet e specializuara e kështu me radhë.

Në fakt, fshatarët u pyetën dhe u përgjigjën se kurrë, asnjëherë jo vetëm që s’kishin parë, po as nuk kishin dëgjuar të tilla gjëra. Por edhe për heshtjen e tyre, fantazitë që u paraqitën këtu përpara të gjithë Asamblesë Parlamentare morën një përgjigje. Shkruhet dhe mund ta kontrolloni se i referohen kërcënimeve, pra fshatarët ishin kërcënuar nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës, si dhe ishin gënjyer me gjëra të tilla si dhe citoj: me qasje falas në alkool, drogë e prostituta. Prostitutat silleshin nga nuk e di se ku, në atë fshat të largët për t’i heshtur këta fshatarë se për alkoolin dhe drogën është e lehtë duke qenë se ka një supozim në të gjithë botën se të gjithë shqiptarët i përdorin.

Për fat të keq, ky nuk është i vetmi vend ku raporti mbështetet në stereotipa të dëmshme në një koktej shkatërrimtar që përzien injorancën me arrogancën. Në rrethana të zakonshme, ngatërrimi i një fshati tradicional të vogël, të varfër shqiptar me një rrugë dritash të kuqe të një kryeqyteti evropiano-perëndimor do të bënte për të qeshur. Së paku, për të qeshur me naivitetin e atij që e thotë. Por kjo nuk është për të qeshur. Nuk është për të qeshur që të rinj që sakrifikuan jetën e tyre për të çliruar vendin e tyre, etiketohen si anëtarët të një grupi të rrezikshëm mafioz që merret me trafikimin e organeve. Nuk është për të qeshur që shqiptarët, qofshin shqiptarë të Shqipërisë apo të Kosovës, etiketohen sistematikisht si njerëz inferiorë. Me një besnikëri të mbi zhvilluar ndaj fisit dhe me një respekt të pamjaftueshëm ndaj shoqërisë civile dhe institucioneve politike. Nuk është për të qeshur që vetë raporti pranon se në momente thelbësore hetuesit nuk kishin kontakt të drejtpërdrejtë me burimet e veta. Çfarë kanë bërë?! Kanë bërë thashetheme apo çfarë?!

Nuk është për të qeshur që ai pranon në shënime të fund faqeve, ka shënime në fund faqe shumë interesante që do të kishin bërë xheloz Franc Kafkën e Dostojevskin e këdo që ka patur një imagjinatë të gjallë për të hyrë në terret e thellësitë e natyrës njerëzore.

Aty thuhet që disa prej akuzave nuk mund të mbështeteshin, por këto pretendime mbeten aty. Shikoni në Google, kontrollojeni, do ta shihni. Nuk është për të qeshur që thekson se hetuesit punonin me kufizime financiare. Kësisoj ju mungonin burime për të kryer një hetim ligjor si duhet. Pra për çfarë po flasim?! Nuk është për të qeshur që për gjatë gjithë procesit, specialistë e diplomatë aktivë në rajon, bënë thirrje për kujdes e vetëpërmbajtje. Ishin njësoj si ju. Njësoj si paraardhësit tuaj të ulur këtu. Përfaqësues dinjitozë e të nderuar të bashkësisë ndërkombëtare, por dinin më shumë. Edhe nuk është për të qeshur që Bernard Kouchner, i cili është dhe mjek, atëherë përfaqësues i dërguar i posaçëm i Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, theksonte në mënyrë të përsëritur: Ju lutem, ju lutem, ju lutem mjaft me këtë! Ndaluni! Këto pretendime janë tejet të dyshimta. 

E megjithatë “Shtëpia e verdhë” fantazmë e gjeti rrugën deri këtu, jo vetëm për të ngërthyer imagjinatën, por gjithashtu edhe rregullat e procedurës e madje edhe seancën e votimit në këtë sallë, që është një sallë reale, nuk është fantazmë. Është shtëpi e Kombeve Europiane. Është shtëpi e të gjithë europianëve. Nga ata që janë BE, duke shkuar te ata që kanë vetëm E, dhe jo B.

Por, ndërkohë që “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” i novelës së Kadaresë është krijim i fantazisë, trashëgimia e të cilit është të argëtojë e tu mësojë lexuesve lidhur me tmerret e të shkuarës, arritja e fundme e vetë gjeneralit tuaj në kërkim të një ushtrie organesh që nuk ekzistonte ishte ta kthente në tallje fjalën e vetë të drejtave të njeriut. Në bazë të kësaj dhe pavarësisht mungesës mbresëlënëse të të dhënave lidhur me trafikun e organeve u krijuan dhomat e specializuara të Kosovës që çuan në arrestimin e 4 individëve, përfshi presidentin e Kosovës në atë kohë, Hashim Thaçi. Vetëm për një moment vini në lëvizje imagjinatën dhe imagjinoni presidentin, kryeministrin apo udhëheqësin që merret nga zyra e tij dhe merret nën mbikëqyrje, vihet nën arrest pa asnjë aktakuzë zyrtare.

Dikush përmendi Joe Biden. Joe Biden kishte zakonin ta quante George Washingtoni i Kosovës, por në këtë pikë, do të ishte më e përshtatshme ta quanim Josef K., ashtu si personazhi i Kafkës te “Procesi” u arrestua nga një autoritet i largët, i panjohur pa kuptuar se për çfarë ishte akuzuar.

Presidenti Thaçi dha dorëheqje në mënyrë të hijshme. U largua me dinjitet nga zyra. E vendosi veten në dispozicion të drejtësisë. Në mënyrë të përsëritur deklaroi se i besonte drejtësisë ndërkombëtare se në fund të fundit për drejtësinë e kishte vënë jetën në rrezik. Është ende atje. Në Hagë. Një Josef K. i gjallë. Ende në burgim. Krijuar nga një lajm i rremë që u përhap si murtajë dhe ndikoi politikën e institucione ndërkombëtare.

Megjithatë mos më merrni për keq. Nuk jam këtu të vë në diskutim as Dhomat e Specializuara të Kosovës e asgjë që lidhet me procesin e rregullt gjyqësor. 

Jam këtu për të vënë në diskutim burimin, vetë burimin e infektuar, të neveritshëm që krijoi gjithë këtë valë dhe jam këtu të diskutoj faktin që në akt-akuzën zyrtare që u paraqit një vit pasi ky njeri, jo një njeri i thjeshtë por një president në detyrë, u mbajt në burgim. Nuk ka as edhe një fjalë të vetme, as edhe një që përmend në mënyrë të qartë apo të nënkuptuar çështjen e trafikimit të organeve njerëzore, është një çështje që nuk ekziston.

Kjo është arsyeja pse jam këtu sot, kjo është arsyeja pse nuk isha një vit më parë, vitin para tij apo para atij, sepse kemi pritur me durim të shohim nëse do dilte diçka edhe pse e dinim që asgjë nuk mund të dilte. Është një fantazi e pastër, e mirë fabrikuar në Kremlin dhe në mënyrë shumë inteligjente e trafikuar e kontrabanduar në kanalet e politikës ndërkombëtare dhe e sjellë këtu në tempullin e të drejtave të njeriut.

Të nderuar parlamentarë,

E kuptoj çështjen e simetrisë, e kuptoj rëndësinë e paanshmërisë, e kuptoj nevojën për të hetuar. Është në natyrën e institucioneve si ky, gjithashtu, se gjërat kërkojnë kohë dhe duhen bërë kërkime të thella përpara se të merret vendim për çdo rast, por vjen një pikë ku vonesat, ngurrimet, manovrat e humbasin karakterin e nevojshëm administrativ dhe përftojnë një kuptim të dytë, një kuptim që çon saktësisht në poshtërimin e atyre që Komuniteti ndërkombëtar presupozohet tu shërbejë. Kjo dëmton vetë bashkësinë ndërkombëtare, jo sepse nuk mund të vazhdojë të bëjë më atë që ka bërë përherë por sepse besimi në sistemin ndërkombëtar është thyer.

Kur bota kthehet përmbys dhe viktima bëhet kriminel, gjithçka është e mundur; zhduket dallimi midis të drejtës dhe të gabuarës, të vërtetës dhe gënjeshtrave dhe në momentin që ky dallim shuhet, jemi sërish të kthyer në hapësirën e pushtetit arbitrar dhe viktima e parë e këtij shtrembërimi jeni ju. Po, të gjithë ju, është vetë bashkësia ndërkombëtare.

Një lajm i rremë mizor arriti të shndërrojë në një raport që u transformua në një rezolutë, në një përpjekje të admirueshme, në fakt, për t’i shërbyer të vërtetës dhe drejtësisë me kaq shumë njerëz të cilët u keq orientuan dhe që, më në fund, i minuan të dyja, të vërtetën dhe drejtësinë.

Veprimet tuaja një dekadë më parë kanë shkaktuar në mirëbesim një prej dështimeve më monumentale të politikës ndërkombëtare, një shtrembërim i shëmtuar të drejtave të njeriut dhe dinjitetit njerëzor, pikërisht duke vepruar për t’i mbështetur ato të dyja.

Nuk jam këtu për të fajësuar paraardhësit tuaj, aspak. Jam këtu për ju,, gra dhe burra të cilët mund t’i shoh në sy, të cilët i lidh me ndërgjegjen europiane të drejtësisë, Këshillin e Europës, ekselencën botërore të mbrojtjes së të drejtave të njeriut; jam këtu t’iu them që si rrjedhojë e vendimit të shkuar të këtij Këshilli, të kësaj Asambleje, bota e drejtësisë u kthye përmbys, viktimat e krimeve të tmerrshme të luftës u kthyen në kriminelë.

Kërkimi për të vërtetën u kthen në një përsëritje të pafundme gënjeshtrash, të rinj, një njeri luftëtar u kthye në një kre të një bande mafioze, një udhëheqës i zgjedhur që ndërtonte paqen u shndërrua në një kriminel lufte, lufta heroike e njerëzve të zakonshëm që u mblodhën rreth flamurit e ushtrisë së tyre çlirimtare u kthye në një histori të tmerrshme të trafikimit të organeve, kërkimi i një vendi për dinjitet u nëpërkëmb nga akuza të turpshme të mizorive masive. Ata që u shpëtuan nga ndërhyrjet humanitare u akuzuan për krimet më jo humane.

Kështu, drejtësia ndërkombëtare u mënjanua edhe njëherë nga hipokrizia ndërkombëtare.

Mos u gaboni, nuk jam këtu që të lutem për Kosovën. E vërteta e Kosovës njihet për të gjithë, është e njohur për të gjithë ata që kanë sy për të parë, për të gjithë ata që kanë veshë për të dëgjuar, për të gjithë ata të cilët e kanë zemrën në vendin e duhur.

Pa këtë të vërtetë, bashkësia ndërkombëtare do të vazhdonte të rrinte mënjanë, siç kishte bërë për dekada ndërkohë që populli i Kosovës kalonte përmes një aparteidi brutal dhe në fund ndërhynë sepse e vërteta ishte në anë të Kosovës.

Kosova ka paraqitur kërkesën për t’u bashkuar me Këshillin e Europës, për t’u bërë anëtare e saj. Është afër mendsh që Shqipëria e mbështet këtë kërkesë pa rezerva. Ju bëjmë thirrje që dhe ju të bëni të njëjtën gjë. Është afër mendsh që Serbia duhet ta njohë Kosovën si një shtet fqinj, të lirë, demokratik e të pavarur, por nëse ky hap i madh për Serbinë mund të kërkojë kohë, pranimi i Kosovës si anëtare me të drejta të barabarta të Këshillit të Europës nuk duhet të kërkojë më kohë.

Thjesht bëjeni. Bëjeni tani dhe bëjeni për të gjithë ne, për Europën, jo për Kosovën, për Europën që përballet së bashku me një luftë të shëmuar dhe nëse doni një opinion të dytë, dëgjoni ukrainasit. Ukraina nuk e ka njohur Kosovën, pyeteni se çfarë mendojnë tani.

Duke menduar për atë çka ju thashë më parë, përpiquni të përfytyroni presidentin Zelensky 10 vjet më pas, që bëhet pjesë e diçkaje kaq surreale saç është presidenti Thaçi sot sepse Kremlini dhe Moska tanimë ka nisur të thotë se ka trafikim, veprimtari të trafikimit të organeve njerëzore nga neo-nazistët në Donbas. Kështu që, jini të përgatitur për këtë.

Me pranimin e Kosovës në këtë familje të madhe tonën do të kontribuojmë për paqen dhe pajtimin në rajon, do të konsolidojmë të drejtat e njeriut dhe pakicave në Kosovë, do të mbështesim Reformën në Drejtësi dhe ndërtimin e institucioneve në demokracinë më të re të Europës, do të ndihmojmë shoqërinë kosovare të mbajë qeverinë nën kontroll.

Nuk kam aspak dyshim që Kosova do të vazhdojë të shënojë përparime në të gjitha këto fronte. Ajo që më solli sot këtu është shqetësimi për demokracinë e Kosovës që pavarësisht moshës së saj të re, pavarësisht krizës aktuale, do t’ia dalë, do të ecë mirë.

Është besimi i fortë i shqiptarëve në institucioneve si ky që është tronditur me vendimin tuaj, me atë vendim. Kur e vërteta e një kombi të tërë shtrembërohet në mënyrë kaq të frikshme, lutja e vetme që na vjen është “Për hir të Zotit, mos i lini gabimet e mëparshme tragjike të shndërrohen në mëkatin tuaj të pafalshëm”.

Jam këtu për ju, jam këtu për të gjithë ne. Jam këtu si evropian, në tempullin europian të besimit, në të drejtat ndërkombëtare të njeriut e ashtu si Shën Andoi përfundoi duke u predikuar peshqve sepse njerëzit kishin humbur besimin, shpresoi që gabime tragjike si ky që ka bërë kjo Asamble me çlirimtarët, nuk do ta kthejnë të gjithëve ne në heretikë. Jam këtu  për t’iu përgjëruar që t’i shpëtoni fytyrën të drejtave të njeriut në Europë, të mbroni integritetin tuaj, t’u dëshmoni të gjithë njerëzve të shtypur në botë e të gjithë viktimave të shkeljeve të të drejtave të njeriut, që ata mund të rezistojnë pa frikën se qëndresa e tyre e ligjshme një ditë do të bëhet krim, që viktimat nuk do të akuzohen si kriminelë, që bashkësia ndërkombëtare nuk do t’u vijë në ndihmë vetëm për t’u kthyer sërish kurrizin më pas, që nuk do të degradojë e të poshtërojë me akuza kaq të tmerrshme ata njerëz, dinjitetin e të cilëve presupozohej të vinte në vend.

Ju bëj thirrje që të rrëzoni akuzat kundër Kosovës. Ju bëj thirrje që të pranoni kërkesën e Shqipërisë për miratimin e një rezolute që kërkon një raport vijues lidhur me akuzat e paprovuara, të turpshme të trafikimit të organeve nga anëtarët e Ushtrisë heroike Çlirimtare të Kosovës, një krim që kurrë nuk është kryer dhe kurrë nuk duhet të ishte atribuuar.

Më lini ta përmbyll duke përsëritur këtë. Kjo nuk është as për hir të Kosovës e as për hir të Shqipërisë që ju duhet ta miratoni këtë rezolutë, është për nderin tuaj dhe besueshmërinë tuaj.

Bota është mjaftueshëm keq në gjendjen që është. Të drejtat e njeriut janë në rrezik gjithkund. Duhen luftëtarë që të luftojnë për to, por nuk mund të ketë luftëtarë nëse nuk ka besim dhe gjithçka ka të bëjë me besimin.

Zoti ju bekoftë juve!

Zoti e bekoftë Këshillin e Europës!

Faleminderit shumë! 

/DRONI.al/