BERND POSSELT/ Serbia në BE? Njëkohësisht me Kosovën ose mbas saj

Nga Bernd Posselt*

Aq sa duhet të kritikohet kancelari gjerman Olaf Scholz përpolitikën e tij ndaj Ukrainës, po aq lipset të lavdërohet përudhëtimin e tij të parë në Ballkan.  Ai trajtoi aty drejtpërdrejtëdy nga tre çështjet problematike (të tretën,  Bosnje-Hercegovinën e anashkaloi për arsye të pakuptueshme; sepse aivend me strukturën e tij komplekse rrezikon të hidhet në erë ngapolitika shkatërrimitare e  Putinit). 

Kreu i qeverisë gjermane, politika e jashtme dhe evropiane e tëcilit është e pakuptueshme edhe për partnerët në koalicioninqeveritar, të paktën e ka bërë të qartë se ai e konsideronstabilizimin e juglindjes së kontinentit tonë si një prioritetkryesor dhe dëshiron që të japë një kontribut, edhe nësefillimisht kjo bazohet në ndërmjetësimin mes dy çiftevekonfliktuale: Serbisë dhe Kosovës si dhe Bullgarisë dheMaqedonisë së Veriut.

Në rastin e parë, problemi është se qeveria e Serbisë, një shtet qëedhe pse negocion  për anëtarësim në BE, flirton hapur me Moskën, vazhdon të vërë në pikëpyetje shtetësinë e Republikëssë Kosovës, e cila shpalli pavarësinë gati një çerek shekulli mëparë.  Kur Scholz foli me të drejtë në kryeqytetin kosovar tëPrishtinës se Beogradi duhej ta njihte Kosovën përparaanëtarësimit në BE, presidenti serb Aleksandër Vuçiç filloisulme të ashpra kundër tij.  Para se Scholz të hidhte hapin e parënë tokën serbe, Vuçiç deklaroi me zemëratë  se nuk kishtedëgjuar për një kusht të tillë nga qarqet e BE-së. Ndërkohë kjoështë shkruar qartë në të gjitha raportet e Komisionit dhe tëParlamentit Evropian, por edhe në kriteret e Kopenhagës.  Askush nuk mund të bëhet anëtar i BE-së pa paturkufij të regullt me fqinjët e tij, pa pranuar shtetësinë e tyre, e pa qenë gjithashtu i gatshëm të jetojë në paqe me ta.

Tani, më së fundmi, është ekspozuar loja e dyfishtë me të cilënVuçiq për shumë vite ka mashtruar politikanë të lartë nga vendetanëtare të BE-së.  Me Serbinë e udhëhequr nga ai dhe të tjerë siai, BE-ja do të sillte një Putinist safi  në shtëpinë e saj.  Porproblemi shkon shumë më thellë: Kushtetuta serbe thotë qartë se shteti fqinj, i banuar pothuajse ekskluzivisht nga shqiptarët e Kosovës, do të vazhdojë të kuptohet si pjesë përbërëse e shtetittë tyre.  Beogradi do të mund të dilte nga kjo dispozitë vetëm me një shumicë ndryshuese të kushtetutës – nëse do të donte. Porata e thone hapur që nuk duan. 

Kjo është arsyeja pse BE-ja dhe shtetet e saj anëtare më në fund duhet të nxjerrin përfundime të qarta nga ngurtësia institucionaledhe mendore e Beogradit.  Që të evitohet një bllokim serb ndajintegrimit europian të Kosovës, BE duhet t’i bëjë të qartë Vuçiçitse vendi i tij në rastin më të mirë mund të bëhet anëtar i plotë iBE-së në të njëjtën kohë me Kosovën; ose edhe më pas.  Kjomund të tingëllojë shumë e ashpër dhe radikale, por nëse imerrni seriozisht deklaratat e pothuajse të gjithë politikanëveserbë, një përcaktim i tillë është i pashmangshëm.

 Në Shkup dhe Sofje, Scholz ishte në gjendje të shihte se sakatastrofike janë bllokadat nacionaliste në procesin e zgjerimit tëBE-së në Evropën Juglindore. 

Maqedonia doli relativisht e padëmtuar nga shpërbërja e Jugosllavisë.

Megjithatë, dëbimi masiv i shqiptarëve nga Kosova fqinje ngaregjimi i Millosheviqit në Beograd në fund të viteve 1990 kërcënoi të prishë ekuilibrin etnik të demokracisë së re maqedonase me pakicën e saj të madhe shqiptare.  Fakti që kjonuk ndodhi është kryesisht për shkak të pan-evropianëve rrethBoris Trajkovskit, asokohe sekretar shteti, i cili mund  tëmbështetej si te bashkatdhetarët e tij sllavë ashtu  edheshqiptarë.  Pavarësisht varfërisë së tyre, ata pranuan bujarisht tëdëbuarit. Si President, Trajkowski gjithashtu arriti të pajtojërrënjësisht maqedonasit sllavë me shqiptarët në Marrëveshjen e Ohrit.  Kjo është arsyeja pse ai ishte njeriu i duhur për tëparaqitur kërkesën për anëtarësim në BE në ParlamentinEvropian në Strasburg.  Pak më vonë, panevropiani i madh raviktimë e një katastrofe ajrore ende të pasqaruar. 

 Për 17 vjet rresht Maqedonia e Veriut ka qenë objekt ibllokadave të padrejta, fillimisht nga Greqia dhe deri më taninga Bullgaria. Kjo ka krijuar një depresion të thellë në vend.

Krerët e qeverive të pothuajse të gjitha vendeve anëtare të BE-sëkishin zbritur në Shkup njëri pas tjetrit dhe kishin premtuar se vetoja greke do të hiqej sapo republika e vogël të quhej“Maqedonia e Veriut” dhe të ndryshonin pjesët kryesore tëkushtetutës së saj.  Kjo ndodhi, por më pas Sofja mori papriturrolin e kundërshtuesit dhe kërkoi ndryshime të mëtejshmekushtetuese të motivuara nga arsye historike, politike dheideologjike, për shembull që “kontributi bullgar për shtetësinëmaqedonase” të ankorohej në kushtetutë.  

Për BE-në, çështja kryesore tani është besueshmëria. Bullgarianjë shtet anëtar normalisht mjaft konstruktiv. Aktualisht  përshkak të pozicionit të saj në Detin të Zi Bullgaria po luan  një rolshumë të rëndësishëm në mbështetjen e Ukrainës. Por Sofia ka nevojë për një sinjal të qartë nga kryeqytetet e tjera evropianedhe nga SHBA-ja se thumbimet nacionaliste e vetotdestabilizuese e shtyjnë fqinjin e tyre në prehërin e Moskës.  

Tashmë të konfrontuar me agresionin rus, institucionetevropiane dhe shtetet anëtare duhet t’ua bëjnë të qartë atyre pesëvendeve anëtare të BE-së, të cilat, si Beogradi, ende nuk e kanënjohur Kosovën, se është koha për të ndryshuar qëndrimin e tyre.  Mbi të gjitha, megjithatë, Kosova meriton  që si të gjithashtetet e tjera të Ballkanit të marrë udhëtimin pa viza.  Nësevazhdojnë t’u mohohet kjo, ata mund t’i marrin vetëm si talljefjalët se janë “një anëtar i vlefshëm i familjes evropiane“.

*Bernd Posselt, Deputet i Parlamentit Europian 1994-2014 (Gjermani, CSU)

President i Lëvizjes Paneuropiane Gjermani

/DRONI.al/