RRËFIMI/ Flutura Açka: Shkrimtarët shqiptarë, nuk e njohin mirë femrën

“Është shumë e vështirë të më shënjosh mua si shkrimtare feministe, por njëkohësisht librat e mi janë një tribut për femrën si qenie e barabartë, për gruan shqiptare si partnere. Unë e urrej sloganin ‘barazi gjinore’, ne nuk jemi të barabartë në gjini, as kemi pse të jemi të barabartë. Një grua e kupton që është grua vetëm pranë një burri, kështu besoj duhet ta ndiejë edhe gjinia tjetër, madje në kohët e reja gruaja mund t’ia dalë të kryejë funksionin e saj të riprodhimit si qenie, edhe pa praninë e burrit. Ndaj mendoj se mbi këtë botë, zotërimi femëror është i pashmangshëm, ndoshta kjo është edhe asyeja pse gjinia tjetër ka luftuar për ta bindë përjetë për të kundërtën”.

Kështu u shpreh shkrimtarja Flutura Açka e ftuar në “Letërsia dhe Qyteti” përballë dy gazetareve Alda Bardhyli dhe Beti Njuma.

Duke folur mbi mënyrën sesi ka ndryshuar feminizmi, ajo tha se “Pak kam parë në letërsinë shqipe që burrat të merren me personazhin ‘Grua’, me brendësinë e saj. Gruaja është shtjelluar shumë cekët nga shkrimtarët shqiptarë, dhe mendoj se kjo u vjen sepse ose nuk e njohin, ose nuk kanë respekt për të si partnere e barabartë. Mund të përmend vetëm dy vepra të shkruar nga burra që i kanë dhënë përmasën e duhur asaj, ‘Djella’ e Martin Camajt dhe ‘E rëndë gjëma e mëkatit’ e Mitrush Kutelit. Sigurisht kjo nuk e mohon kontributin e tjetërkujt, por unë përmenda ata që mua më kanë lënë shenjë”, tha Açka.

Në letërsinë e saj Açka ka shumë personazhe burra, aq sa sipas saj, është akuzuar nga feministet jam akuzuar se u jap shumë kredite.

“Mendoj se shkrimtaret femra e kanë për detyrë ta eksplorojnë botën gjinore së cilës i përkasin, gjithnjë kam menduar se kush më mirë se unë (si shkrimtare) mund ta bëjë? Gratë e mia janë të emancipuara, sepse janë të pakohshme dhe kam nevojë t’i kem të pranueshme edhe për gjeneratat që vijnë. Unë kështu e njoh gruan shqiptare, unë kështu sillem si grua shqiptare”, tha ajo. E

pyetur mbi debatin që “Letërsia dhe Qyteti” hapi një vit më parë mbi letërsinë e së shkuarës, ajo u përgjigj se, “Në fillim të viteve 90-të u shfaq një trend për ta quajtur të shkretëtirë letërsinë shqipe deri në atë kohë. Unë nuk i jam bashkuar kurrë atij kori dhe as nuk mendoj se letërsia nis prej nesh. Ne vitet qe jemi rritur, ka pasur edhe shkrimtarë të talentuar, sigurisht pjesa më e madhe e tyre nuk u shkëputën dot nga skema dhe mbetën shkrimtarë të realizmit socialist, të heroit dhe përkushtimit ndaj kauzës proletare. Por pas vitit 1990-të vështirë ndonjëri prej tyre kërkoi ndjesë, ose të bënte një hap prapa dhe të pranonte se në mënyrë të pavullnetshme (ose të vullnetshme, në shumë raste) i kanë shërbyer diktaturës. Ky lloj pastrimi nuk ndodhi, sepse nuk ndodhi asfare edhe në shoqërinë shqiptare, ne kemi një demokraci shumë të helmuar, pinjollët e diktaturës që vranë dhe prenë, janë në pushtet dhe qeverisin politikisht dhe ekonomikisht, dhe ky mendoj se është terreni më i mirë për t’u fshehur shkrimtarët dorëzanë të diktaturës, për të mos thënë që vetë shteti po i pastron. Tek ne askush nuk është dënuar për genocidin komunist, dhe letërsia e ka për detyrë ta shënjojë këtë akt antihistorik. Këto ditë këtu në Holandë u zbulua se një shkrimtar i madh, deri tani i nderuar me gjithçka këtu, kishte bashkëpunuar në rininë e tij të parë disa muaj me nazistët. Kreditet e tij, edhe pse i vdekur, ranë brenda ditës. Askund, në një vend të civilizuar, nuk mund të bësh kompromis me dhunën, diktaturën dhe fashizmin. Por disa prej shkrimtarëve të asaj kohe mundën të orientoheshin në kushtet e lirisë dhe mundën të përshtateshin në deltën e madhe letrare që solli tranzicioni dhe e kapën lexuesin e ri”.

Por si ishte hyrja e Ackës në letërsi?

“Hyrja ime ne letërsinë shqipe ka qenë në një kurbë dhe jo aq normale, shënimet e mia të para janë të një moshe shumë të re, më është dashur të jem qysh fëmijë njëfarë korrespondenteje me qëllimin e vetëm të mund të studioja dhe ta kisha më te lehtë të hyja nga dera në letërsi. Por nuk ndodhi, përfundova duke studiuar ekonomi, që ishte privimi i pare. Diku nga vera e vitit 1988 m’u botua për here të parë një cikël i plotë poetik që u shoqërua me një prezantim timin, por tri ditë më pas e gjeta veten në një shkrim shkërrmoqës, ku isha cilësuar si një zë me ‘figuracion të tepruar’, ‘fluturake’, ‘me gjuhë larg të thjeshtës’ dhe pa asnjë varg për partinë. A guxonte pas kësaj të më botonte mua më poezi? Kështu që edhe përpjekja për të hyrë nga dritarja në letërsi, dështoi. Por ishin grahmat e fundit të diktaturës dhe autoritetit. Liria dhe kapërcyelli politik i 1990-tës, ishte dorëzania ime në letërsi, ndryshe ose do të heshtja, ose do të përfundoja në burg. Unë jam ekskluzivisht shkrimtare e Lirisë, arsye pse në letërsinë time fryn shumë erë e tillë. Pas botimit të ‘Kukullat nuk kanë Atdhe’, një moderator shqiptar, me të cilin pata një intervistë të gjatë televizive, më pyeti: ‘Nuk mendoni se duke përshkruar një femër të tillë (të lirë) në romanet e tu, edhe gratë shqiptare do të duan t’i ngjajnë, pra të kërkojnë të njëjtën liri, që mund të mos jetë përherë e këshillueshme’. Kështu mendonte ai, se ka liri të këshillueshme dhe jo të këshillueshme. ‘Unë këtë qëllim kam’, i thashë. Por këto nuk kanë qenë privimet e vetme, edhe brenda piramidës letrare kam pasur një lloj ‘persekutimi’ nga të racës sonë letrare, mbase me vite të tëra, por kjo është pjesë e historisë së letërsisë shqipe, mbase e kujtimeve të mia. Liria është rrjedhë, dhe mund ta kapësh rrymën e saj, jo piramidë që të shtyp, thjesht i jam shmangur kësaj të dytës, që të mund të mbijetoja. Aleatët e mi të vetëm në këtë, janë vetëm talenti (nëse është), lexuesi dhe media. Vetëm atyre u falem”.

Prej kohësh Açka jeton mes dy kulturave asaj etnike dhe holandeze. Jetës mes dy kulturave ajo e ka quajtur një pasuri.

“Nuk do ta kisha shkruar ‘kryqin e harresës’ dhe as ‘Të ftuar në Rrethin e Dhjetë’ pa këtë hapësirë në jetën time. Kjo hapësirë, rrugëtimet e shpeshta, e ka furnizuar punën time me portrete të rinj, me personazhe që në kushte të tjera nuk i takon dot, me kulturën e një vendi tjetër të domosdoshme për të gjykuar identitetin tënd etnik, me një aparat krahasues dhe me çelësin e një porte për gjykimin ndryshe të Lirisë. Personazhet e mi janë qytetarë europianë që e kanë integruar atdheun e tyre shumë përpara se politika, shumë më përpara se ligjet dhe koha”, është shprehur Açka.

/DRONI.al/