“The Guardian”: Shqipëria në prag të katastrofave ekologjike

Kryeministri Edi Rama duke folur për “The Guardian” thotë se në gjashtë muajt e parë në detyrë nuk kishte një ditë që dikë nuk e telefononte apo i dërgonte e-mail nga Shqipëria, Evropa apo Amerika me subjekt: Jemi të interesuar për ndërtimin e hidrocentraleve.
“Damiani (Ministri i Energjisë) ishte tronditur. Më tha ‘çfarë është kjo?’. Të gjithë duan të ndërtojnë hidrocentrale këtu. Duket se nëse do të përsërisim gabimin e bërë me ndërtimet pa leje me hidrocentralet në fund nuk do të kemi ujë për vaditje”, u shpreh Rama.
Tetë të tillë pritet të ndërtohen në lumin Vjosa nga kompanitë e huaja. Qeveria e re duket se po i reziston kësaj rruge.
Vitin e kaluar, investimet e huaja në hidrocentrale përbëjnë thuajse 10% të GDP-së vendit.
Në Ballkan, “RiverWatch” thotë se ka evidentuar 435 raste të dëmtimit të lumenjve nga hidrocentralet, 400 në Maqedoni dhe Bullgari, 700 në Serbi, më shumë se 100 në Bosnje dhe Hungari, 70 në Malin e Zi dhe më shumë se 50 në Slloveni.
Sipas një dokumenti të parë në “The Guardian” nga këto licenca në Shqipëria ka pasur investime me vlerë mbi 1.8 miliardë paund.
“RiverWatch” ka ngritur shqetësim se shumë prej këtyre hidrocentraleve në Ballkan po ndërtohen në parqe kombëtare dhe zona të mbrojtura.
Në Shqipëri 1/3 e energjisë importohet por pjesa tjetër vjen nga hidrocentralet, që sipas International Energy Agency klasifikohet si energji e rinovueshme. Por ambientalistët ngrenë pikëpyetje për këtë gjë duke kërkuar që të quhet “energji e pastër”.
Shqipëria i shikon hidrocentralet e reja si burim i pavarur energji dhe “një burim i mirë për importin e energjisë”, thotë Gjiknuri.
Por, 42 % e energjisë elektrike në vend humbet gjatë shpërndarjes për shkak të vjedhjeve.
Ministri i Energjisë ka lënë pezull një numër projektesh që kishin marrë leje vitin e kaluar, por thotë se duart i kanë të lidhura për shkak se kjo largon investimet e huaja.
Më shumë se 200 projekte të kohës së Berishës janë anuluar, që Edi Rama i lidh me “tregun e zi të korrupsionit… një çmenduri”. Por, Shqipëria do të ecë në rrugën mes ruajtjes së bukurisë dhe nevojave ekonomike, thotë Rama.
Rama është ish-artist, që leu ndërtesat e erës staliniste të Tiranës me ngjyra të shumëllojshme. Ambientalistët e shohin atë si aleat natyral, por jep përshtypjen se nuk ka fuqinë e plotë për t’i kthyer të gjitha planet që ai i përbuz.
Rama thotë se i ka kërkuar Bankës për Rindërtim dhe Zhvillim që të financojë iniciativa të vogla për prodhimin agrokulturore, por “ata janë më shumë të interesuar për hidrocentralet”.
Një prej këtyre hidrocentraleve që ka shkaktuar dëme është ai i Kalivaçit. Pemët anë lumit dhe ato për rreth janë prerë që prej nisjes së punimeve. Bëhet fjalë për 6 hektarë pyll.
Këtë fat mund të ketë dhe lumi i Vjosës. Ulrich Eichelmann, drejtor i “RiverWatch”, OJF me bazë në Austri thotë se Vjosa është lum i veçantë në Evropë pasi nuk ka tjetër që transporton në det sedimente me një sistem të balancuar.
Eichelmann thotë se Vjosa është jashtëzakonisht e rëndësishëm për modelin sesi lumenjtë duhet të rikthehen në Evropë.
Deri në vitin 2027, plani i Evropës për ujërat kërkon që të gjithë vendet të kenë ujëra me status të mirë ekologjik. Ironikisht Maqedonia dhe Shqipëria për të plotësuar aspiratën për të hyrë në BE duhet të kthejnë efektet e bumit të investimeve nga hidrocentralet.
Shqipëria shpreson që të anëtarësohet në BE deri në vitin 2020, por ajo ka ende një sistem të dobët energjetik dhe nuk është ende gati për anëtarësim në BE.
Rama thotë se duhet një investim i madh për të mbrojtur lumenjtë nga degradimi ambiental. Por, së fundmi zyrtarët e BE-së kanë shtyrë më shumë Tiranën në luftën e kanabisit sesa mbrojtjen e ujërave.
Shqipëria shijoi pasojat e dëmtimit të ekosistemit në fillim të këtij muaji kur përjetoi përmbytjen e dytë më të madhe në histori. Nëse dëmtimet në lumenj do të vazhdojnë do të ketë një katastrofë ekologjike, jo vetëm për biodiversitetin por edhe për tokën.

Shkrimi i “The Guardian” marrë me shkurtime

/DRONI.al/